Belgisch energieplatform Bolt veroorzaakt ophef in Reykjavik bij teruggave van 1000 garanties van oorsprong aan IJslandse premier

Reykjavik, 7 augustus 2020 – Het hernieuwbare energieplatform Bolt heeft vandaag 1000 IJslandse garanties van oorsprong teruggegeven aan de IJslandse premier aan de deur van haar kantoor in Reykjavik, met de dringende vraag te stoppen met het verhandelen ervan. Met de controversiële campagne #stopsjoemelstroom trok Bolt van leer tegen het groen wassen van grijze energie in ons land, door het gebruik van (onder andere) IJslandse garanties van oorsprong. “Enkel consumenten die kiezen voor lokale groene stroom, maken echt een verschil. IJslandse garanties van oorsprong dragen niets bij aan de transitie naar een groene energiemarkt in België”, zegt Pieterjan Verhaeghen, CEO van Bolt. “Daarom brengen we ze fysiek terug. We moeten sjoemelstroom inruilen voor streekstroom”.

Bolt vatte vrijdagmiddag post voor het kantoor van de IJslandse premier Katrín Jakobsdóttir om haar een pakket met 1000 garanties van oorsprong uit Ijsland te overhandigen. De premier was verrast door de actie (video onderaan).

"Ik was me er niet van bewust dat de Ijslandse certificaten problemen veroorzaken in België. De regelgeving is een Europese zaak, maar ik neem notie van het feit dat een Belgisch bedrijf wilt dat Ijsland stopt met het verkopen van garanties van oorsprong. Ik zal dit bespreken met onze minister van energie", aldus premier Katrín Jakobsdóttir.

De IJslandse pers berichtte vrijdagochtend al over de bijzondere actie van Bolt. Zo was Koen Kjartan te gast in het populaire ochtendradioprogramma van de zender Bylgjan.
​​
​Ook Frettabladid online en Mbl.is (de populairste nieuwswebsite) brachten het nieuws.
​

Hier gaat het om

Alle stroom in IJsland is groen. Door de vulkanische activiteit bulkt het land van de aardwarmte. Het draait daardoor logischerwijs volledig op waterkracht en geothermische energie. Energieproducenten zitten er op een hoop garanties van oorsprong, omdat de IJslanders geen certificaten moeten inzetten om te bewijzen dat ze groene stroom gebruiken: IJslanders wéten dat al hun stroom groen is. De IJslandse certificaten worden daarom verkocht aan o.a. Belgische energieleveranciers. Die gebruiken deze certificaten om hun grijze stroom als groen op de markt te kunnen brengen, maar in dat geval komen enkel de certificaten en niet de groene stroom naar België. 

IJslanders én Belgen bedot

“IJslanders weten dat al hun stroom groen is. Belgische consumenten die stroom kopen waaraan IJslandse groene garanties van oorsprong zijn gekoppeld, denken dat ook hun stroom echt groen is. In werkelijkheid kan je voor één groenestroomcertificaat echter maar één keer écht groene stroom produceren én gebruiken. Zoals je een euro ook maar één keer kan uitgeven. Deze dubbele perceptie helpt de transitie naar groen in Europa niet vooruit”, zegt Pieterjan Verhaeghen, Co-Founder en CEO van Bolt.

De afgelopen dagen bleek bij straatinterviews die Bolt deed ook dat IJslanders er geen flauw benul van hebben dat de garanties van oorsprong van ‘hun’ groene stroom in België gretig aftrek vinden.

"Ik weet dat alle energie die ik gebruik groen is. Dus het maakt voor mij niet echt uit of dat wel of niet op mijn factuur staat. Maar ik vind het erg dat Belgische energiebedrijven grijze stroom groen kunnen kleuren via IJslandse certificaten", reageert Sigurlín Gunnarsdóttir.

Pieterjan Verhaeghen, CEO van Bolt: ​ “Energiegebruikers worden dus dubbel bedot. De IJslanders weten dat ze de facto groene stroom hebben, maar beseffen niet dat die dat op papier helemaal niet meer is, doordat de garanties van oorsprong verkocht worden aan landen als België. Belgen dénken dat ze de facto groene stroom hebben, maar beseffen niet dat het grijze stroom is die dankzij IJslandse papieren groen gewassen is. Het wordt dringend tijd dat we eerlijk en transparant over de herkomst van energie communiceren in heel Europa. Anders halen we de klimaatdoelstellingen nooit.”

'Groen' energielabel kopen is spotgoedkoop

De term ‘groene energieleverancier’ claimen, is bovendien spotgoedkoop en supersimpel. Het kost energieleveranciers slechts 1 euro per Belgisch huishouden per jaar om hun stroom als ‘groen’ te labelen. In amper 10 minuten tijd en na één telefoontje naar een trader, bekomen leveranciers groene garanties van oorsprong voor hun hele klantenportefeuille. "Dit moet transparanter", vindt Verhaeghen. 

Vandaag kunnen energie-aanbieders te gemakkelijk de perceptie wekken dat ze zich inzetten voor de transitie naar hernieuwbare energie, terwijl ze in werkelijkheid geen stroom van hernieuwbare oorsprong verkopen of produceren. 

Garanties van oorsprong en de bijbehorende stroom moeten samen blijven. “Wij zijn als eerste leverancier begonnen met het rechtstreeks koppelen van lokale Belgische groene stroomopwekkers aan lokale consumenten. Want we vinden dat bewuste consumenten de herkomst van hun groene stroom moeten kunnen traceren”, aldus Verhaeghen.

In de praktijk daalt het aandeel IJslandse certificaten dat in IJsland blijft jaar na jaar. In 2016 was er aan 20% van de Ijslandse energie nog een certificaat gekoppeld, in 2018 was dit nog slechts 4,%.

In de eerste fase van de #stopsjoemelstroom-campagne zette Bolt in op het bekendmaken van de problematiek met een virale video. Met succes. De video van #stopsjoemelstroom werd 1000 keer gedeeld en druk besproken. Bolt beloofde dat wanneer de 1000 shares bereikt werden, het de 1000 garanties van oorsprong zou terugbrengen naar IJsland. Dat is afgelopen weekend gebeurd.

Alle Europese landen moeten meewerken

“Het systeem van garanties van oorsprong helpt de vergroening pas écht vooruit als alle landen in Europa ‘meewerken’. IJslanders moeten zelf ook meedoen met het systeem van garanties van oorsprong en dus hun eigen certificaten gebruiken. Zo dragen ze bij aan de vergroening van Europa”, zegt Verhaeghen. Het probleem beperkt zich niet tot IJsland: o.a. Italië en Noorwegen verhandelen ook op grote schaal hun garanties van oorsprong binnen Europa.

Oproep aan Belgische beleidsmakers

Belgische beleidsmakers moeten energieleveranciers verplichten om transparanter te communiceren rond de herkomst van groene energie. “Vandaag kan je via de herkomstvergelijker van de VREG (Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt) uitzoeken wat de herkomst van jouw energie is. Dat is een mooi en zinvol initiatief. Maar het is helaas geen stap die je moét doorlopen als je een energieleverancier kiest”, zegt Verhaeghen.

“Niet elke consument vindt de weg naar de site met de herkomstvergelijker. Daarom pleit ik voor een nutri-score voor energie, die meteen ‘op de verpakking’, op het moment van de verkoop, toont hoe groen het contract is.”

Verhaeghen: “Het is vandaag te makkelijk om als leverancier je grijze imago op te poetsen naar groen. We hebben in ons land niets aan geïmporteerde buitenlandse garanties van oorsprong. Wat echt van tel is zijn reële en nabije investeringen in productie van wind- en zonne-energie, zodat we degelijke streekstroom hebben, in plaats van groen gelabelde grijze energie."

Bolt ontmoet de IJslandse premier (hi-res beelden op aanvraag)

Praktisch

Bolt-CEO Pieterjan Verhaegen geeft graag verdere toelichting aan de media. 

Daarnaast is Koen, de oorsprongsgarantie-terugbrenger van Bolt (een IJslandse Belg met een hart voor de groene zaak), beschikbaar ter plaatse in IJsland om verslag uit te brengen van zijn actie en van het verloop van zijn contacten met de premier.